Δρ Ανδρέας Ν. Αγγελάκης, Τεχν. Σύμβουλος Ένωσης ΔΕΥΑ


"....ὅτι δὲ γίγνεται ἀτμίζουσα πότιμος καὶ οὐκ εἰς θάλατταν συγκρίνεται τὸ ἀτμίζον, ὅταν συνιστῆται πάλιν, πεπειραμένοι λέγωμεν...."
Αριστοτέλης (384-322 π.X.) , Μετεωρολογικά, Βιβλίο Β.

Από την προϊστορική περίοδο, ο άνθρωπος προσπαθεί να διασφαλίζει διαθέσιμο νερό για την κάλυψη των αναγκών του, με την υλοποίηση έργων ύδρευσης χαμηλού κόστους, υψηλής απόδοσης και προσφιλή στο περιβάλλον. Η χώρα μας έχει μακραίωνη ιστορία αειφόρου διαχείρισης υδατικών πόρων. Αρχαιολογικές και άλλες μαρτυρίες υποδηλώνουν ότι κατά την πολιτισμική έκρηξη της Μινωικής περιόδου (ca. 3200-1100 π.Χ.) εφαρμόστηκαν προωθημένες πρακτικές χρήσης μη συμβατικών υδατικών πόρων, όπως είναι η συλλογή, αποθήκευση και χρήση βρόχινου νερού και πιθανόν αφαλατωμένου νερού. Οι Μινωίτες, πρώτοι στο κόσμο, ανέπτυξαν πολύ καλά οργανωμένο ναυτικό στόλο, που κυριαρχούσε στην Μεσόγειο θάλασσα (όπως αναφέρει ο Θουκυδίδης), καλύπτοντας αποστάσεις εκατοντάδων μιλίων σε αναζήτηση εμπορεύσιμων αγαθών από την Ισπανία ως τη Συρία και καταστολή της πειρατείας. Γι' αυτό πιθανολογείται ότι οι Μινωίτες πρώτοι εφάρμοσαν θερμική μέθοδο παραγωγής πόσιμου νερού από θαλασσινό νερό κατά τη διάρκεια των πολυήμερων περιόδων παραμονής τους εν πλω, με σχετικά μικρού μεγέθους πλοία (Εικ. 1αριστ.).

Αργότερα, ο Αριστοτέλης (384-322 π.X.) περιέγραψε με μεγάλη ακρίβεια τον κύκλο της φύσης (νερού). Επίσης ο ίδιος για πρώτη φορά, αναφερόμενος στο θαλασσινό νερό, αναφέρει ότι αυτό μπορεί να μετατραπεί σε γλυκό (πόσιμο) νερό όταν ατμοποιηθεί (εξατμισθεί) και στη συνέχεια συμπυκνωθεί. Μετέπειτα (ca. 200 μ.Χ.) ο περιπατητικός φιλόσοφος Αλέξανδρος ο Αφροδίσιος, παρουσιάζει την παραγωγή πόσιμου νερού από θαλασσινό νερό, από ναύτες σε πλοίο, με τη χρήση σπόγγων, που απορροφούσαν ατμούς θαλασσινού νερού, κατά τη διάρκεια βρασμού του εντός ειδικού δοχείου (Εικ. 1δεξιά).

  1. Η Παγκόσμια Ημέρα Νερού 2024 Αφιερώνεται στην Ειρήνη. Χανιώτικα Νέα 22/3/2024, https://www.haniotika-nea.gr/i-pagkos-ia-i-era-neroy-2024/ 
  2. Ο Αλμυρός, η σημαντικότερη καρστική πηγή νερού περιμένει περισσότερα από 60 χρόνια την αξιοποίησή της. ΠΑΤΡΙΣ Ηρακλείου 19/3/2024, https://patris.gr/2024/03/19/o-almyros-simantikoteri-karstiki-pigi-neroy-perimenei-perissotera-60-chronia-tin-axiopoiisi-tis/ 
  3. Ένα έργο αντίστροφης ώσμωσης θα μπορούσε να αντιμετωπίσει άμεσα το υδρευτικό πρόβλημα του Ηρακλείου. ΠΑΤΡΙΣ Ηρακλείου 5/3/2024, https://patris.gr/2024/03/14/ergo-antistrofis-osmosis-tha-mporoyse-na-antimetopisei-amesa-to-ydreytiko-provlima-irakleioy/ 
  4. Το Ηράκλειο πρωτοπορεί με καθυστέρηση 30 χρόνων: Κάλλιο αργά παρά ποτέ. ΠΑΤΡΙΣ Ηρακλείου 5/3/2024, https://patris.gr/2024/03/05/to-irakleio-protoporei-kathysterisi-30-chronon-kallio-arga-para-pote/ 
  5. Η Πρόοδος και οι Εκτιμήσεις της Εκμετάλλευσης των Υδρογονανθράκων Δυτικά και Νοτιοδυτικά της Κρήτης (από τον Α. Φώσκολο και Α. Ν. Αγγελάκη). ΠΑΤΡΙΣ Ηρακλείου 15/2/2024, https://patris.gr/2024/02/15/proodos-oi-ektimiseis-tis-ekmetalleysis-ton-ydrogonanthrakon-dytika-notiodytika-tis-kritis/ 
  6. Η ορθή διαχείριση των υδατικών πόρων της Κρήτης Οφείλει να περιλαμβάνει και μη συμβατικούς υδατικούς πόρους. Χανιώτικα Νέα, Χανιά Κρήτης, 09/02/2024, https://www.haniotika-nea.gr/i-orthi-diacheirisi-ton-ydatikon-poron-tis-kritis/ 
  7. Μη συμβατικοί υδατικοί πόροι. ΠΑΤΡΙΣ Ηρακλείου 25/1/2024, https://patris.gr/2024/01/20/mi-symvatikoi-ydatikoi-poroi/ 
  8. Οι Διαθέσιμες Σύγχρονες Τεχνολογίες Υδατικών Πόρων θα μπορούσαν να Εξασφαλίσουν την Απρόσκοπτη Ύδρευση του Ηρακλείου για Πολλές 10/ετίες. Πατρίς, Ηρακλείου, 3/10/2023, https://www.patris.gr/2023/10/03/oi-diathesimes-sygchrones-technologies-ydatikon-poron-tha-mporoysan-na-exasfalisoyn-tin-aproskopti-ydreysi-irakleioy-polles-10-eties/
  9. Το Ολοκαύτωμα Βιάννου-Ιεράπετρας: Παρατηρήσεις και σχόλια. Πατρίς, Ηρακλείου, 09/09/2023, https://www.patris.gr/2023/09/09/to-olokaytoma-viannoy-ierapetras-paratiriseis-kai-scholia/ 
  10. Η εξέλιξη του παγκόσμιου πληθυσμού: Παρελθόν, παρόν και μέλλον. Ρεθεμνιώτικα Νέα, Ρέθυμνον, 09/09/2023, https://rethnea.gr/exelixi-pagkosmioy-plithysmoy-parelthon-paron-mellon/

IWA Specialist Group on WWAC

Water and Wastewater Technologies in Ancient Crete, Hellas

M. Nikiforakis, EFIAP and A.N. Angelakis

PART I: Minoan Era (ca.3200-1100 BC)

Download the video (MP4 format)